جراحی دندان عقل انواع مختلفی دارد و برای اهداف مختلفی انجام می شود. مثلاً ممکن است جراحی دندان با هدف درمانی انجام شود یا هدف از انجام آن مشکل زیبایی باشد. هر عملی که روی دندان و لثه انجام شود جراحی دندان نامیده می شود. اکثر مشکلات دندانی را می توان با درمان های معمول دندان برطرف کرد، اما ممکن است برای اصلاح مشکلات ساختار دندان یا شکستگی دندان ها به جراحی دندان نیاز داشته باشید.
جراحی دندان ممکن است کمی ترسناک به نظر برسد، اما آنقدرها هم که فکر می کنید بد نیست، با روش های مدرن، جراحی دندان آسان تر از قبل شده است. جراحی دندان انواع مختلفی دارد و برای اهداف درمانی یا زیبایی انجام می شود. اگر می خواهید با انواع جراحی دندان و عوارض و خطرات آن آشنا شوید، با ما همراه باشید.
همه چیز در مورد دندان عقل نهفته
دندانهای عقل با توجه به ویژگی های گوناگونی که دارند با نام های خاصی شناخته می شوند. یکی از این نام ها دندان های عقل نهفته یا پنهان است. چنین نامی به معنای پنهان بودن دندان عقل است. در انتهای ردیف دندان ها و محل برخورد دو فک، جایی است که دندان عقل رویش می کند.
در مواردی که این دندان به دلیل وضعیت دندان ها، کوچک بودن فک و جهت نادرست رشد نمی تواند از لثه بیرون بیاید و بالا بیاید، باید به عنوان یک دندان عقل پنهان برخورد کرد. معمولا همه ما از مشکلات دندان عقل آگاه هستیم، اگر این دندان داخلی و پنهان باشد، مشکلات و خطرات آن بسیار بیشتر است. بنابراین علاوه بر داشتن اطلاعات کامل از نحوه تشخیص، باید در اسرع وقت برای درمان نیز اقدام کنیم.
آشنایی با نحوه انجام جراحی دندان عقل
رویش و نمایان شدن دندان ها ابتدا از دندان های جلو و سپس یک ردیف دندان نیش و دندان آسیاب و در نهایت دندان های عقل که معمولاً در سنین ۱۷ تا ۲۱ سالگی ظاهر می شوند که آخرین دندان ها هستند رخ می دهد. در گذشته مردم مواد سفت می‌خوردند و به مرور زمان سایش دندان‌ها منجر به از دست رفتن دندانهای کناری می‌شد و دندان عقل جایگزین آنها می‌شد.
در برخی موارد ممکن است بسیاری از افراد با دندان عقل خود مشکلی نداشته باشند که تعداد آن ها ۴ عدد، در فک بالا ۲ عدد و در فک پایین دو عدد است، اما در برخی موارد به دلیل کوچکی فک ممکن است عفونت ایجاد شود. یا دندان های ریشه دار، مشکلاتی وجود دارد که نیاز به اقدامات تخصصی از سوی متخصص ارتودنسی دارد.
بسته به موقعیت و وضعیت دندان عقل شما، دندانپزشک ممکن است روش های مختلفی را برای کشیدن آن توصیه کند که شامل کشیدن و جراحی دندان عقل می شود. به طور کلی جراحی دندان عقل زمانی انجام می شود که کشیدن دندان امکان پذیر نباشد و یا عقل در این واقعیت نهفته است که در این شرایط جراحی دندان بهترین گزینه خواهد بود.
انواع جراحی دندان
جراحی دندان انواع مختلفی دارد. در ادامه به بررسی انواع جراحی های دندان به همراه دلایل انجام آن می پردازیم.
جراحی Endodontic
درمان ریشه (اندودنتیکس) نوعی جراحی داخل دندانی است که با ریشه و پالپ سروکار دارد. برخی از انواع این درمان عبارتند از:
عصب کشی (درمان کانال ریشه)
این احتمالاً آشناترین جراحی دندان برای همه ما است، عملی که احتمالاً بسیاری از ما انجام داده ایم. جراحی ریشه دندان یک درمان ریشه است که توسط متخصص ریشه یا دندانپزشک برای درمان دندان پوسیده یا آسیب دیده انجام می شود. در حین عصب کشی، پالپ و ریشه دندان ملتهب از زیر مینا و عاج دندان خارج می شود. این باعث می شود که درد دندان از بین برود و در نتیجه کانال ریشه ایجاد شود.
در طی این عمل، دندان عفونی سوراخ شده و پالپ خارج می شود تا با یک ماده بی اثر (واکنش پذیر شیمیایی) جایگزین شود. سپس یک تاج روی دندان قرار می گیرد تا از آن محافظت کند.
پالپوتومی
پالپوتومی پیش نیاز عصب کشی است. این درمان شامل باز کردن حفره پالپ دندان است که برای تخلیه عفونت پالپ انجام می شود. به طور خاص، در این درمان، دندانپزشک قسمت عفونی پالپ را برمی دارد و به بقیه پالپ دست نمی زند، بنابراین نیازی به عصب کشی کامل نیست.
این درمان در صورتی انجام می شود که بیمار بخواهد بافت پالپ باقی مانده و سالم را حفظ کند. از مزایای این عمل می توان به حفظ دندان زنده اشاره کرد که می تواند دمای گرم را از سرد تشخیص دهد و مواد مغذی را از خون دریافت کند. از آنجایی که امکان له شدن و شکستن دندان با برداشتن ریشه بیشتر است، روی آن تاج گذاشته می شود.
پالپکتومی
این جراحی شامل برداشتن موقت تمام پالپ موجود در حفره پالپ است که به منظور تسکین درد انجام می شود. پالپکتومی معمولا زمانی انجام می شود که پالپوتومی درمان مناسبی نباشد و کل پالپ دندان عفونی، ملتهب و آسیب دیده باشد. پس از برداشتن پالپ، کانال ها با دارو آبیاری و تمیز می شوند.
گاهی اوقات دندانپزشکان پالپکتومی روی دندان های شیری انجام می دهند. در چنین شرایطی، خمیر با مواد قابل جذب جایگزین می شود. این یک درمان توصیه شده برای پالپیت برگشت ناپذیر در پالپ رادیکولار و کرونری است. همچنین یک درمان مناسب برای مولرهای نوزادی است که آبسه دارند یا دارای شواهد رادیوگرافی از ریشه های چند شاخه هستند.
اپیکواکتومی
اپیکواکتومی یا به‌اختصار “اپیکو” با عنوان جراحی قطع ریشه دندان، یا پرکردن انتهای ریشه هم شناخته‌می‌شود. این درمان زمانی انجام میشود که عصب‌کشی کامل برای تسکین درد کافی نباشد. جراحی اپیکو دندان، شامل برداشتن نوک یا انتهای ریشه است که با ورود از طریق لثه و استخراج مواد عفونی از طریق جراحی صورت می‌گیرد.
این عمل شامل برداشتن نوک ریشه دندان است، به‌طوری‌که یک حفره ایجاد میشود و سپس این حفره با یک ماده زیست‌سازگار (سازگار با بافت‌های زنده) پر میشود. عمل جراحی اپیکو دندان نزدیک به عصب ممکن است با استفاده از اندودانتیکس میکروسرجری یا جراحی دندان با میکروسکوپ انجام شود.
جراحی Prosthodentic
پروتز دندان به کلیه خدمات دندانپزشکی اطلاق می شود که شامل ترمیم یا جایگزینی دندان با پروتزهای دندانی می شود. این درمان شامل تاج و بریج دندان، دندان مصنوعی و حتی ایمپلنت دندان است. از آنجایی که ایمپلنت های دندانی برای جایگزینی یک یا چند دندان از دست رفته انجام می شوند، کاملاً تحت تخصص متخصصان پروتز دندان هستند.
تاج یا روکش دندانی
با گذشت زمان، دندان ها ممکن است آسیب ببینند. این آسیب می تواند به دلایل مختلفی مانند پوسیدگی یا ضربه ایجاد شود. گاهی اوقات این آسیب به دلیل استفاده مکرر در طول زمان رخ می دهد. روکش های دندانی پوشش هایی هستند که روی دندان های آسیب دیده قرار می گیرند.
هنگامی که پر کردن دندان مشکل را حل نمی کند، از روکش ها برای محافظت، پوشاندن و بازیابی شکل دندان ها استفاده می شود. روکش های دندانی را می توان از فلزات، پرسلین، رزین و سرامیک تهیه کرد. معمولا روکش ها به مرور زمان به غیر از رعایت بهداشت منظم دهان نیاز به مراقبت خاصی ندارند.
بریج
بریج های دندانی شکاف ایجاد شده توسط یک یا چند دندان از دست رفته را پر می کنند. بریج از دو یا چند روکش تشکیل شده است که روی دندان ها در دو طرف فضای خالی قرار می گیرند. به این دو یا چند دندان، دندان پایه گفته می شود و یک یا چند دندان پونتیک (مصنوعی) بین آنها قرار می گیرد.
ایمپلنت دندان
جراحی ایمپلنت دندان روشی است که در آن ریشه دندان با پایه ها یا پایه های فلزی و پیچ مانند جایگزین می شود. این روش دندان های آسیب دیده یا از دست رفته را با دندان های مصنوعی جایگزین می کند که شبیه دندان های واقعی هستند. جراحی ایمپلنت دندان می تواند جایگزین بهتری برای پروتز یا بریج باشد زیرا معمولاً نتایج مادام العمر را ارائه می دهد، بسیار طبیعی به نظر می رسد و نیازی به تراشیدن دندان های کناری ندارد.
جراحی زیبایی دندان
جراحی زیبایی دندان انواع مختلفی دارد. در بیشتر موارد، جراحی زیبایی دندان یک عمل ضروری نیست، بلکه برای بهبود چهره یا لبخند بیمار انجام می شود. خدمات دندانپزشکی زیبایی شامل درمان هایی مانند سفید کردن دندان و ارتودنسی است. سفید کردن دندان ها زردی دندان ها را از بین می برد و در ارتودنسی دندان های نامنظم به صورت خطی قرار می گیرند که تاثیر بسزایی در زیبایی خط لبخند دارد.
اصلاح لبخند ترکیبی از دو یا چند عمل زیبایی مانند روکش دندان، باندینگ دندان یا ترمیم کامپوزیت است. درمان هایی که شامل سفید کردن دندان ها می شوند به سفید کردن محدود نمی شوند. روش هایی مانند باندینگ و روکش نیز برای از بین بردن تغییر رنگ یا لکه های دندان استفاده می شود.
برخی از بیماران حتی از روش های فرم دهی برای بهبود ظاهر دندان های خود استفاده می کنند. این روش با برداشتن مینای دندان یا تراشیدن دندان انجام می شود. عمل های زیبایی دندان معمولا بدون درد بوده و در مطب دندانپزشکی قابل انجام است و نیازی به انجام آن توسط جراح دهان نیست.
جراحی افزایش طول تاج دندان
اگر سطح دندان برای نگه داشتن روکش کافی نباشد، جراحی افزایش طول تاج ممکن است ضروری باشد. دندان هایی که شکسته یا تحت تأثیر پوسیدگی قرار گرفته اند می توانند از قرار گرفتن مناسب تاج جلوگیری کنند.
افزایش طول تاج شامل کاهش بافت لثه و تراشیدن استخوان در صورت لزوم است. به همین دلیل، بیشتر دندان در بالای سطح لثه قرار دارد. قرار دادن صحیح تاج روی دندان منجر به رعایت بهداشت دهان و دندان تا حد زیادی می شود.
برخی افراد برای تغییر “لبخند لثه” به دنبال افزایش طول تاج هستند. لبخند نرم حالتی است که در آن لثه ها هنگام لبخند زدن قابل مشاهده هستند.
نکته: تا ۲۴ ساعت بعد از جراحی افزایش طول تاج دندان غذای داغ نخورید. همچنین، دهان خود را نشویید. زیرا هر دو می توانند باعث خونریزی طولانی تر شوند. اگر خونریزی ادامه داشت، از یک چای کیسه ای مرطوب شده یا گاز مرطوب شده استفاده کنید و به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه به ناحیه آسیب دیده فشار ملایمی وارد کنید.
چرا باید جراحی دندان عقل انجام شود؟
اگر دندان عقل فضای کافی برای رشد نداشته باشد به این معنی است که دندان عقل پنهان یا نیمه پنهان است و لازم است این دندان عقل از طریق جراحی خارج شود. در این حالت ریشه دندان عقل مبهم و کج و گاهی دارای قوس های زیاد است. به همین دلیل اگر در فک جلویی دندان های جلویی و جونده ندارید و در جویدن شما مؤثر نیستند، زیرا ترمیم و پرکردن کانال ریشه و پوسیدگی عمیق در اکثر موارد غیرممکن است، بنابراین اگر دندان عقل برداشته شود تمام مشکلات احتمالی حل خواهد شد.
زمانی که دندان عقل تا حدی پنهان باشد قسمتی از تاج نمایان است و لثه روی دندان قرار می گیرد و در این حالت اگر غذا بین لثه و تاج دندان باقی بماند اغلب باعث عفونت شدید می شود. لزوم اقدام برای از بین بردن دندان های پنهان به این دلیل است که با افزایش سن احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و ریوی، فشار خون، دیابت، بیماری های سیستم ایمنی، زخم های فک، عدم انعطاف پذیری کافی استخوان فک افزایش می یابد.
جراحی دندان عقل چگونه انجام می شود؟
جراحی دندان عقل یکی از جراحی های سرپایی است به این معنی که پس از جراحی و برداشتن دندان عقل می توانید با توصیه های دندانپزشک به خانه بروید و استراحت کنید. بسته به وضعیت دندان عقل شما و خواسته بیمار، دندانپزشک ممکن است از روش های مختلفی در حین جراحی استفاده کند، از جمله بی حسی موضعی، آرام بخش و بیهوشی عمومی.
در جراحی دندان عقل چه اقداماتی انجام می شود؟
زمانی که دندانپزشک متخصص دندان عقل شما را عمل می کند، ابتدا برشی در بافت لثه ایجاد می کند، با این روش دندان و استخوان نمایان می شود، سپس استخوانی را که به ریشه دندان متصل است، خارج می کند.
اگر این کار انجام نشود، دندان به قطعات کوچک تقسیم شده و سپس خارج می شود. سپس در صورت وجود استخوان، محل دندان تمیز می شود، گاهی اوقات زخم بسته می شود و محل جراحی برای جلوگیری از خونریزی پانسمان می شود.
چه زمانی جراحی دندان عقل ضروری است؟
به طور کلی بعد از ۲۰ سالگی، دندان عقل شانس کمتری برای رشد و نمو دارد، پس در نظر داشته باشید که اگر تا این سن رشد نکرده است، باید به فکر جراحی و کشیدن دندان عقل باشید.
کشیدن دندان عقل را می توان در بیماران جوان تر (بین ۱۶ تا ۳۰ سال) با موفقیت بالا انجام داد. اما وقتی دندانپزشک به شما می گوید که باید دندان عقل خود را بکشید به این دلیل است که این دندان مخفی یا نیمه پنهان به هزار و یک دلیل می تواند مشکل ساز شود و نباید در دهان شما بماند.
دندان عقل پس از پوسیدگی باعث پوسیدگی دندان های مجاور و آسیایی شما می شود و در اطراف آنها عفونت ایجاد می شود و گاهی اوقات در صورت پیشرفت ضایعه و عفونت می تواند با بستری شدن در بیمارستان همراه باشد. وجود دندان عقل به دلیل عدم دسترسی دقیق به آن و دشواری در انجام اقدامات بهداشتی، بار میکروبی دهان را افزایش می دهد.
سن مناسب برای جراحی دندان عقل نهفته
از سن ۱۶ تا ۲۵ سالگی دندان عقل می تواند رشد کند و بهترین زمان برای کشیدن دندان عقل بین این دوره است. در حدود سن ۱۶ سالگی فقط دو سوم ریشه دندان عقل تشکیل می شود، بنابراین احتمال آسیب به دندان های دیگر بسیار اندک است اما در نهایت پزشک با مشاهده رادیوگرافی زمان عمل را مشخص می کند.
با رشد ریشه دندان، امکان تغییر موقعیت دندان ها نیز وجود دارد. زمانی که دندان عقل به درستی رشد نمی کند و باعث ایجاد مشکل در اطراف ریشه و استخوان و لثه اطراف آن ناحیه می شود، باید جراحی انجام شود.
گاهی اوقات این مشکلات در مراحل اولیه مانند عفونت و آبسه صورت یا لثه بوده و توسط بیمار قابل تشخیص است، اما گاهی به دلیل عدم وجود درد و تورم، بیمار متوجه تشکیل کیست و ضایعات داخل استخوانی نمی شود.
وقتی عکس می گیرد و به ویزیت های جراح می رود، متوجه می شود که حجم زیادی از انتهای ریشه دندان عقل و حتی دندان های کناری دچار التهاب، کیست و ضایعه استخوانی شده است و این فقط به دلیل عدم وجود توجه به دندان عقل در این صورت، روند جراحی برداشتن آن پیچیده تر می شود.
چه زمانی جراحی دندان عقل نهفته الزامی است؟
برای درمان دندان عقل همیشه نیازی به جراحی نیست و نیاز به جراحی با معاینات، عکس ها و تصمیم نهایی دندانپزشک مشخص می شود. برخی از مواردی که معمولاً دندانپزشک با توجه به آنها تصمیم به تجویز جراحی می گیرد عبارتند از:
- درد شدید
اولین چیزی که با آن مواجه می شویم درد است که در بسیاری از موارد با درمان های قبلی برطرف نمی شود و زندگی طبیعی فرد را مختل می کند.
- آسیب به دندان های دیگر
دندان عقل در جهت غیرعادی رشد می کند و منجر به اختلال در شکل و وضعیت دندان های دیگر می شود. در شرایطی که فشار ناشی از این دندان زیاد باشد نیاز به جراحی است.
- عفونت لثه
عدم رعایت بهداشت در این قسمت منجر به عفونت تخت می شود و افراد زیادی از این مشکل رنج می برند. هنگامی که عفونت لثه در اطراف دندان آسیب دیده افزایش می یابد، جراحی ضروری است.
- عفونت استخوان
عدم درمان به موقع عفونت لثه عاملی برای عفونت استخوان فک و سایر دندان ها می شود. در چنین شرایطی باید حکیم را عمل کرد.
- عفونت سایر اندام ها
انتقال عفونت در اطراف دندان عقل می تواند خطرات زیادی برای فرد ایجاد کند که با علائمی مانند تب، تورم، خستگی مفرط، بدن درد و … همراه است.
رعایت بهداشت دهان و دندان پس از جراحی دندان
از روز بعد از جراحی می توانید از روش معمول بهداشت دهان خود استفاده کنید. مراقب باشید به زخم جراحی آسیب نرسانید، به خصوص هنگام مسواک زدن. می توانید از وسایل کمکی مانند Aquajet برای بالا بردن سطح بهداشت دهان و دندان خود استفاده کنید.
با جریان یافتن خون از زخم، باکتری های موجود در دهان فعال می شوند و ترکیبات موجود در خون را به مواد بدبو تبدیل می کنند. همچنین ممکن است طعم بدی را تجربه کنید و برای حل این دو مشکل می توانید از دهانشویه حاوی روی و پراکسید هیدروژن کمک بگیرید.
مراقبت های بعد از جراحی دندان عقل نهفته
اولین گام بعد از جراحی قرار دادن گاز در ناحیه جراحی و نگه داشتن آن تحت فشار برای یک تا دو ساعت است. برای دستیابی به شرایط طبیعی، باید نکات مراقبتی زیر را پس از عمل رعایت کنید:
- استفاده منظم و کامل از داروهای تجویز شده توسط دندانپزشک چه در ناحیه درد و چه در قسمت تکمیل مراحل درمانی تجویز شده.
- در چند روز اول بعد از جراحی از نوشیدنی های گرم خودداری کنید
- بدون فشار به دهان و بدون تف در روز و شب اول
- پرهیز از فعالیت بدنی شدید، چه در محل کار یا ورزش
- دهان را به طور منظم با آب نمک شستشو دهید
- برای نوشیدن مایعات از نی استفاده نکنید.
- برای استراحت کامل، به صورت افقی دراز نکشید، بلکه نیمه کشیده دراز بکشید، به طوری که سر بالاتر از سطح بدن باشد.
- در چند روز اول پس از جراحی از خوردن غذاهای سفت و خشک خودداری کنید.
نکته نهایی در مورد جراحی دندان عقل نهفته
اگر در طول مراحل رشد دندان عقل منحرف و کج شده باشد و در بافت لثه گیر کند و آشکار نشود به آن دندان عقل پنهان می گویند.دندان عقل پنهان در لثه مشکلات زیادی را برای بیماران به همراه دارد و به همین دلیل، باید قبل از مشکلات جدی مانند عفونت و آسیب به دندان های مجاور برداشته شود، برای درمان آن اقدام کند.
در این مقاله تمامی نکات مهم در مورد جراحی دندان عقل بررسی شده است. اگر شما نیز درگیر رویش دندان عقل هشدار دهنده در استخوان فک هستید و می خواهید از شر آن خلاص شوید، قبل از هر اقدامی در روش درمانی، حتما نکاتی را مطالعه کنید تا درمان موفق راحت تری را تجربه کنید.
مقالات پیشنهادی:
پوسیدگی دندان چیست و راههای پیشگیری و درمان
